Mới đây, trong quá trình canh tác, người dân xã Xích Thổ, huyện Nho Quan đã phát hiện một sập đá nghi là di vật cổ. Nhận được tin báo từ chính quyền địa phương, Sở Văn hóa và Thể thao đã cử cán bộ chuyên môn trực tiếp đến khảo sát, xác nhận thông tin.

Hoa văn trang trí trên sập đá cổ.

Sập đá nằm sâu dưới mặt ruộng canh tác hoa màu, mà theo người dân địa phương khu vực này xưa thuộc xứ Đồng Tráng - một điểm tụ cư của mấy chục hộ gia đình, trước kia tại đây còn có ngôi đình Trại Ảnh. Nhưng do nằm ở ngoài đê, bên tả dòng sông Bôi, thường xuyên bị lũ lụt nên vào những năm 60, nhân dân đã chuyển hết vào phía trong đê sinh sống (nay là thôn Lạc Long). Một số vật liệu kiến trúc ngôi đình Trại Ảnh cũng được dỡ về phục vụ việc xây dựng công trình trạm y tế xã. Do vậy, rất có thể đây là sập đá phục vụ  lễ nghi tín ngưỡng trong đình Trại Ảnh còn sót lại.

Di dời sập đá tại khu vực Đình Trại.

Trước nguy cơ bờ bãi ven sông này bị sụt lở do lũ lụt, hiện vật này có thể bị vùi lấp, Sở Văn hóa và Thể thao đã giao cho Bảo tàng Ninh Bình phối hợp với chính quyền địa phương di dời hiện vật về bảo quản và phát huy giá trị tại Bảo tàng tỉnh.

Qua nghiên cứu, đánh giá ban đầu, các cán bộ chuyên môn của Sở Văn hóa và Thể thao cho biết: sập được tạo tác từ đá vôi nguyên khối, làm theo phong cách kiểu "chân quỳ dạ cá". Kích thước dài 165cm, rộng 128cm, cao 53cm. Mặt trên của sập được làm nhẵn, bốn mặt hông sập chạm khắc trang trí nhiều họa tiết hoa văn như: rồng chầu, hoa thị, hoa cúc cách điệu. Đặc biệt các đồ án rồng chầu được thể hiện một cách khỏe khoắn, thân mập, đuôi thẳng, lưng yên ngựa.

 Ở bốn góc chân sập trang trí hình mặt linh thú cách điệu.. Phong cách tạo tác tổng thể cũng như trang trí các đồ án hoa văn có nhiều nét giống các sập đá ở đền thờ Đinh Tiên Hoàng đế, đã được công nhận là bảo vật quốc gia. Nhận định ban đầu, sập đá có niên đại trong khoảng cuối thế kỷ 16, đầu thế kỷ 17, rất có giá trị về văn hóa, lịch sử, mỹ thuật.

Tin: Nguyễn Lựu - Ảnh tư liệu của Bảo tàng Ninh Bình